Bursztyn to naturalnie utwardzona “skamieniała” żywica drzew, najczęściej iglastych. Jego nazwa pochodzi z języka niemieckiego – Bernstein – i oznacza „płonący kamień”.
Bursztyn jest mieszaniną kilkudziesięciu związków pochodzenia organicznego, nie ma stałego składu chemicznego ani struktury krystalicznej, nie jest więc minerałem lecz tzw. mineraloidem. W skali Mohsa, jego twardość wynosi 2-2,5 (jest miękki).
Obecnie znanych jest około 60 odmian bursztynu. Najstarsze z nich pochodzą z Kanady, z dewonu (około 400 mln lat temu), a największe znane złoża bursztynów wieku paleogeńskiego (około 40 mln lat temu) zwanego bałtyckim lub sukcynitem zlokalizowane są w obwodzie kaliningradzkim – szacuje się, że znajduje się tam 90% zasobów światowych. W Polsce, bursztyn jest również wieku paleogeńskiego, często redeponowany do osadów młodszych (np. czwartorzędu) i występuje w złożach w okolicach Zatoki Gdańskiej, Mierzei Wiślanej, Mierzei Helskiej, w Możdżanowie koło Słupska, w okolicach Lubartowa oraz na Kurpiach.Mniej ceniony jest kopal, uważany za tańszy zamiennik prawdziwego bursztynu. Kopal jest młodszą, czasem prawie współczesną, żywicą kopalną cechującą się niższą wytrzymałością i twardością. Ze względu na swój “młody wiek”, kopale bywają nazywane “fałszywymi bursztynami”.
Bursztyny występują w wielu kolorach. Najpowszechniejsze są odmiany: żółte, miodowe, pomarańczowe, ale spotykamy też czerwone, białe, niebieskie, zielonkawe czy czarne. Nierzadko zawierają one inkluzje – ciało obce, pęknięcie lub inny naturalny defekt wewnętrzny. Bywają to szczątki zwierząt lub roślin (owady, drobne płazy, gady, kwiaty, trawy, gałązki itp.) i mogą mieć wpływ na barwę tego surowca.


Jak rozpoznać prawdziwy bursztyn?

Bursztyn to często podrabiany surowiec. Najpewniejszą metodą odróżnienia go od imitacji (np. ze szkła, plastiku), jest badanie laboratoryjne z wykorzystaniem spektrometru, które pozwala potwierdzić jego autentyczność.
Powszechnie używane są również domowe testy:

• metoda solankowa – naturalny bursztyn unosi się na powierzchni solanki (większość imitacji bursztynu opadnie na dno),
• palenie – bursztyn jest materiałem łatwopalnym, a podpalony wydziela bardzo charakterystyczny żywiczny zapach oraz pali się jasnym płomieniem; ponadto, umieszczenie w bursztynie rozgrzanej igły i późniejsze wyciągnięcie jej, nie powinno sprawić problemu (w przeciwieństwie do próby wyciągnięcia jej z kopalu),
• test właściwości elektrostatycznych – pocieranie bursztynu o wełniany sweter sprawi, że zacznie on elektryzować włosy lub drobne kawałki papieru,
• test w świetle UV – w tym rodzaju światła, bursztyn przybierze niebieską lub żółtawą barwę; kopal natomiast staje się biały, a wszelkie tworzywa sztuczne (plastikowe imitacje bursztynu) nie zmienią zabarwienia.

Odmiany bursztynu

Ze względu na wiek, miejsce powstawania i występowania, można wyróżnić wiele odmian bursztynu. Rodzaje żywicy drzew, z których powstał, środowisko oraz region zadecydowały o jego walorach estetycznych i różnorodności.
Bardzo cenioną odmianą jest bursztyn bałtycki – sukcynit – „bałtyckie złoto” (powstał przed około 40 milionami lat). Inne znane odmiany to: burmit, rumenit, aikait, krancyt, symetyt. Spotykamy również bursztyny japońskie, meksykańskie, dominikańskie, libańskie czy tajmyrskie.

Biżuteria z bursztynu

Bursztyn od stuleci jest niezwykle popularnym surowcem używanym w  jubilerstwie i zdobnictwie. Wykonana z niego biżuteria jest nie tylko lekka, ale i hipoalergiczna. Należy pamiętać, że bursztyn jest kamieniem bardzo miękkim i warto go odpowiednio pielęgnować – unikamy wszelkich detergentów (zarówno domowych, jak i uniwersalnych do pielęgnowania biżuterii). W przypadku, gdy mamy do czynienia z pojedynczym bursztynem, czyszczenie przeprowadza się na sucho – używamy do tego czystej, miękkiej ściereczki. Sznur bursztynowych korali najlepiej przecierać materiałem delikatnie nasączonym wodą, po czym należy je dokładnie wytrzeć. Biżuterii z bursztynu nie wolno namaczać – traci wtedy swój połysk, staje się matowa oraz może popękać.